10 miejsc w Gorzowie, które miały wyglądać inaczej

Gorzowska "Przemysłówka" zbudowała schody w 1972 r. I tylko schody, które już wtedy zyskały sobie wręcz symboliczny przydomek "donikąd". To pejoratywne określenie egzystuje w Gorzowie już od ponad 40 lat. Architekci zamierzali z nim zerwać.

- Schody stały się ważnym elementem pejzażu miasta. Nie ma jednak nic gorszego niż pozostawienie przy tym fragmencie miasta określenia "donikąd". Ze względów prestiżowych i emocjonalnych. Coś, co prowadzi donikąd, jest bez wartości. Chcieliśmy dla schodów znaleźć ideę tak mocną, że przez następne dziesięciolecia będą się kojarzyć z czymś konkretnym - mówił Paweł Sierakowski, którego biuro przygotowała w 2009 r. koncepcję.

Zamiast "Schodów Donikąd"' zaproponowano "Zieloną Bramę", swego rodzaju reprezentacyjny portal do całego zespołu parkowo-kulturalnego, prowadzący do parku Siemiradzkiego, zmodernizowanego amfiteatru, MCK, a w przyszłości kładką nad ul. Walczaka do Centrum Edukacji Artystycznej. Ponieważ "Zielona Brama" ma zachęcać do wejścia, musi być efektowna. Dlatego architekci sugerują zagospodarowanie nie tylko samego wzgórza, ale całego otoczenia.

Na makiecie widzimy więc dobudowane do ślepych ścian kamienic efektowne szklane budynki zamykające z obu stron obszerny plac przed wejściem na wzgórze. Stare schody miały zniknąć, w ich miejsce pojawiłby się lekkie, ażurowe, wyłożone egzotycznym drewnem. Stworzyć miały wrażenie płynącej po wzgórzu linii, w nocy dzięki specjalnym lampom wijącej się linii światła. Celem wspinaczki miał być szklany pawilon w obramowaniu z egzotycznego drewna, a także odtworzona dawna landsberska altanka widokowa. Pod nią... górna stacja kolejki szynowo-linowej, która ułatwi dostęp na szczyt również ludziom starszym i rodzicom z małymi dziećmi.  Po 10 latach od tego pomysłu schody dalej są zamknięte ze względu na stan techniczny. 

Stary niemiecki ratusz łagodnie połączony sześciokondygnacyjnym nowoczesnym budynkiem z obecną siedzibą magistratu. Plac miejski przed wejściem i deptak na ul. Herberta aż do bulwaru. Oto zwycięska praca w konkursie z 2016 r. na koncepcję rozbudowy urzędu miasta. Autorzy? Jerzy Gurawski, Błażej Szurkowski i Bartosz Gurawski z pracowni ARPA z Poznania.  Projekt jak dotąd nie doczekał się realizacji, choć jego założenia są uwzględniane podczas modernizacji obecnego urzędu miasta. Z myślą o przyszłości. 

Nową siedzibę Urzędu Miasta prezydent Tadeusz Jędrzejczak planował umieścić na Zawarciu przy ul. Wał Okrężny, w pobliżu Grodzkiego Domu Kultury. Trafić miały tam wszystkie wydziały urzędu (500 urzędników) zlokalizowane w różnych miejscach Gorzowa. Prezydent w 2008 r. zlecił wykonanie koncepcji architektonicznej i pokazał ją radnym. Koncepcję przygotowała pracownia DOM braci Sierakowskich. Z planów nic nie wyszło, a potem rozpisano konkurs na koncepcję rozbudowy obecnego ratusza. 

Na działce po dawnym Ursusie, tuż z mostem Staromiejskim między ulicami Przemysłową a Św. Jerzego stoi dziś Nova Park. Wiemy jak wygląda. Ale w 2005 r. inwestorem miała być firma amerykańska, dla której pracownia DOM braci Sierakowskich przygotowała koncepcję centrum biurowo-handlowego. - Nawiązaliśmy do architektury przemysłowej z XIX wieku, To widać np. w kształcie dachów tzw. szedowych, które stosowane są właśnie w halach przemysłowych , a dają możliwość oświetlenia pomieszczeń od góry. To miało być takie małe miasteczko pod dachem, z zachowanym układem uliczek, z takim placem, agorą wewnątrz, skąd rozchodziłyby się drogi w różne części obiektu - tłumaczyli architekci.

Pracownia DOM

Projekt budowy Centrum Edukacji Artystycznej zakładał budowę nie tylko sali koncertowej - filharmonii, ale również szkół artystycznych (muzycznych i plastycznych). Architekci dostosowali się do tych planów i budynek filharmonii został cofnięty w głąb niecki, przed nim znalazł się wielki plac nazywany placem Sztuki, przy wjeździe parking dwupoziomowy.

A między parkingiem a sala koncertową miały być szkoły artystyczne. Z tej koncepcji zrezygnowano, a szkoły artystyczne maja się mieścić w starych wyremontowanych budynkach przy ul. Szkolnej i Warszawskiej. Kompleks zaprojektowała firma Polimex-Mostostal, która również budowała filharmonię. Głównym projektantem był Daniel Frąc.

Tak mogło wyglądać Centrum Edukacji Zawodowej. Pierwszą koncepcję przygotował Leszek Horodyski. Prezydent Jacek Wójcicki zrezygnował z niej i zlecił nowy projekt. Po pięciu latach zapowiada się, że zostanie podpisana umowa z wykonawcą. A co jest teraz planowane w poszpitalnym kompleksie przy ul. Warszawskiej? Spójrzmy:

Pracownia Projektowa Portal

Budynek MCK przy Drzymały pilnie wymaga remontu. Projekt jest, ale realizowany nie będzie. Władze miasta wymyśliły nową siedzibę dla MCK w dawnej "Przemysłówce". 

A szkoda, bo to budynek z tradycjami. Wybudowali go landsberscy piwowarzy, bracia Mogelin. Lokal nosił aż do lat 20. wdzięczną nazwę Tivoli. Potem była tu fabryka obuwia, a następnie salon Opla. Po wojnie natomiast kino wojskowe, modny lokal NOT-u, a potem zakładowy Dom Kultury Chemik. To tutaj zaczęła się kariera Krystyny Prońko, a odwiedzanie klubu NOT i ówczesnych dansingów w latach 60. należało do dobrego tonu. Dziś jest to główna siedziba Miejskiego Centrum Kultury.

W 2009 r. projekt i dokumentację modernizacji budynku wykonało Autorskie Atelier Leszka Horodyskiego. Jak widać niestety do szuflady, choć pomysł architekta może się podobać. 

Na świecie jest wiele przykładów podobnego połączenia starej zabudowy z nowoczesnością. Tu dla architekta był to sposób na zrównanie relatywnie małej  zabytkowej willi z sąsiednią, wysoką zabudową. Jak widać w Gorzowie ten - w sumie nie tak przecież znów ekstrawagancki  - pomysł okazał się chyba zbyt odważny i dla decydentów, którzy mieli wydać kasę, i dla konserwatorów zabytków . "Szklany dom" stał się  hasłem dla nowego prezydenta niepotrzebnej rozrzutności i skrzętnie  obwieścił rezygnację z zamiarów poprzednika. Niesłusznie chyba, bo czasem więcej kosztuje zaniechanie. A tymczasem willa  Jaehnego niszczeje dalej, kolejne pomysły na zagospodarowanie okazały się niewypałami. Kolejny pomysł - centrum dla biznesu - samorząd gospodarczy, który przejął willę zrealizuje, jeśli zdobędzie pieniądze.

Fot. Biuro Projektów - Pracownia Autorska Dom

Sercem miasta jest rynek. Ale w Gorzowie trudno go dziś zauważyć. Jest skrzyżowanie dwupasmowych dróg - stwierdzili autorzy zwycięskiego projektu w konkursie architektonicznym na centrum Gorzowa. Konkurs ogłoszony w 2009 r. przyniósł bardzo ciekawy efekt: pół setki zespołów i biur projektowych zmagało się z trudną materią, jak uczynić centrum miasta lepszym i piękniejszym.

Pentagram Architekci

Piwnice dawnego browaru Ehrenberga w 1999 r. miasto sprzedało Przemysławowi Samociakowi, wówczas radnemu AWS i założycielowi Stowarzyszenia Młodych Twórców. Działka, warta wtedy 500 tys. zł, poszła za symboliczny jeden procent wartości. W miejscu ruin miało powstać Młodzieżowe Centrum Kultury z salą koncertową, kinem, klubem. Z planów nic nie wyszło. Miasto odzyskało działkę po procesie sądowym. W 2005 r. udało się znaleźć nabywcę. Nowy właściciel starał się o pozwolenie na zabudowę mieszkaniową w tym miejscu. Miasto się nie zgodziło, planował  więc przebudowę piwnic i zagospodarowanie terenu pod restaurację sieciową. Potem w okolicy powstały nowe domy mieszkalne i miasto wydało zgodę na budownictwo mieszkaniowe. Do tej pory teren nie został jednak zagospodarowany. Na wizualizacji możemy zobaczyć, jakie były kiedyś pomysły na to miejsce.