Od lewej stoją Krzysztof Michalak, Jakub Wajda i Andrzej Skowroński. To oni postanowili ten poniemiecki bunkier w Czechowie otworzyć, posprzątać, ponaprawiać i zabezpieczyć tak, aby mógł służyć innym miłośnikom fortyfikacji. Za nimi widać główną ścianę ze strzelnicą skierowaną na południe. Stalową płytę odmalowali farbą podkładową, aby zabezpieczyć ją przed dalszym rdzewieniem. Jenak w dużo gorszym stanie są stalowe części w środku, gdzie przez lata było dużo wilgoci.
Zejście znajduje się od strony głównej drogi i torów kolejowych w kierunku Santoka. Pierwsze prace rozpoczęły się w 2007 roku, gdy tylko pasjonaci fortyfikacji dowiedzieli się o tym bunkrze z artykułu Zbigniewa Millera w Ziemi Gorzowskiej. Pojechali go obejrzeć. Nie wyglądał za dobrze. Początek ich pracy okazał się bardzo trudny. Całe wejście było zasypane gruzem i śmieciami. Gdy już udało im się dotrzeć do włazu bunkra, to musieli z jego wnętrza odpompować mnóstwo wody. Zbierała się tam latami. Musieli też odbudować stopnie schodów prowadzących na dół, do głównego wejścia.
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
Oryginalne drzwi ważyły około pół tony ale i tak zdołały zniknąć w czasach powojennych. Miłośnicy musieli zrobić nowe. Są drewniane, ale równie mocne, aby uchronić bunkier przed dewastacją. Dla ludzi interesujących się fortyfikacją oczywiście drzwi będą otwierane. Wystarczy się zgłosić do administratorów bunkra Zw 4A. Można to zrobić pisząc do nich na Facebooku (Brama Lubuska). Na dolnym zdjęciu pierwszy wchodzi Krzysztof Michalak, a za nim Jakub Wajda.
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
Pierwszy napis po wejściu informuje o nazwie bunkra. Zw 4a to sygnatura taktyczna, która informuje o miejscowości położenia - w Zechow (tak kiedyś nazywał się Czechów), 4a to liczba porządkowa, a data 1937 informuje kiedy powstał. Na wprost na zdjęciu widać otwór do wentylacji, gdyż każde z pomieszczeń było osobno zamykane. Na suficie widać prace naszych pasjonatów. Odrdzewione metalowe części, wyczyszczone i pomalowane farbą antykorozyjną. Na zdjęciu Krzysztof Michalak (jest biologiem z wykształcenia). - Z powodu zamiłowania do przyrody dużo chodziłem po okolicznych lasach, np. na grzyby. Wszędzie widziałem wiele bunkrów. Na spływach kajakowych koło Starego Osieczna również było ich sporo. Zaczęły mnie interesować. Szukałem wiedzy o nich - opowiada Michalak. - Dopiero po lekturze książki pt. Wał Pomorski autorstwa Miniewicza i Perzyka, mocno zainteresowałem się bunkrami. Dla poszerzenia wiedzy przeszukiwałem także fora internetowe o tej tematyce. Tam okazało się, że osób, którym nie jest obojętny stan zaniedbanego bunkra w Czechowie jest więcej. Tak poznałem Kubę Wajdę i Damina Dzikowskiego, którzy uczestniczą w pracach od samego początku. Postanowiliśmy uzupełnić mapę linii bunkrów z tej książki. Tropiliśmy te miejsca, w których nie było bunkrów na mapach. Szukaliśmy w Drawieńskim Parku, na linii Noteckiej, sam przeszedłem cały Wał Pomorski, żeby poznać lepiej ich strukturę - podkreśla pasjonat fortyfikacji. Po 2000 r. znaleźli ten w Czechowie. Postanowili ratować go przed całkowitym zniszczeniem.
Jesteśmy w pomieszczeniu pogotowia. Trójka konserwatorów militariów pokazuje nam otwór służący do wentylacji pomieszczenia. Po prawej stronie ściany widać pionowe uchwyty, na których montowane były np. telefon i inne urządzenia. Na dolnym zdjęciu Sprachrohr, czyli ustnik służący do komunikacji żołnierzy będących za ścianą, prawą lub lewą w izbie bojowej. Ściany w tym pomieszczeniu były dawno temu wybiałkowane, ktoś używał ich jako magazyn. Grupa pasjonatów musiała szczoteczkami dokładnie szorować, aby odzyskać ich oryginalny wygląd. Napisy niemieckie przetrwały prawie w całym bunkrze.
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
Na jednej ścianie mieściły się dwie lub trzy prycze do spania. Zachowały się częściowo uchwyty do montowania i składania prycz na ścianie, ale uchwyty pochodzą z innego wysadzonego niegdyś bunkra z okolic Starego Osieczna. Szacuje się, że na wszystkich ścianach w tej izbie łącznie było ich dla 11-12 osób. Na dolnym zdjęciu widać zewnętrzną strzelnicę obrony wejścia. Po pracach konserwatorskich można ją już otwierać i zamykać.
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
W kółku zaznaczony jest przecinak, którego złomiarze pozostawili w trakcie swojej akcji rabowania bunkra z metalowych części. Nie zdołali go już wyciągnąć. Również zerdzewiał, co oznacza, że akcja rabunkowa odbyła się dawno temu. Na dolnym zdjęciu widać kruszejący fragment betonu.
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
W następnym pomieszczeniu widzimy płytę 7P7, która ma 10 cm grubości i waży 7 ton. Posiada otwór na broń MG 08 albo na ciężki karabin maszynowy, bo to jest izba strzelnicza. Skierowana jest na południe, czyli w stronę rzeki Warty. Na dolnym zdjęciu z latarką stoi Andrzej Skowroński, a za nim widać po prawej stronie otwór do wentylacji izby i napis informacyjny.
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
Płyta 10P7, strzelnica w kierunku południowy zachód. Ma 6 cm grubości i wyróżnia się tym, że jako jedyna na około 900 obiektów zachowała się w całości na całej linii Wału Pomorskiego, czyli na 300 km długości. Na dolnym zdjęciu widać ją z zewnątrz. Przez to że jest cieńsza została obetonowana. A że mieści się w pobliżu nasypu kolejowego, nie została wysadzona w powietrze. Dzięki temu zachowała się w całości. Dobrze też zachował się na niej oryginalny napis, którego widać nad otworem strzelnicy. Przypominać miał żołnierzom o tym, żeby włączać światło tylko przy zamkniętej strzelnicy. W ten sposób bunkier był w nocy nie widoczny dla wroga.
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
Kolejnym wnętrzem w bunkrze jest szyb ewakuacyjny, tak zwany komin, który prowadzi na powierzchnię. Obecnie został on zabezpieczony klapą z blachy, żeby nikt tam nie wpadł, bo głębokość komina ma około trzech metrów. Kiedyś nie było klapy, otwór był otwarty i ukryty krzakami. Żołnierze podczas ewakuacji nie musieli się martwić otwieraniem klapy. Mogła by być np. przytrzaśnięta czymś ciężkim od góry, co uniemożliwiło by ewakuację.
Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta
Wyjątkowy jest dlatego, że spośród ok. 900 obiektów na linii Wał Pomorski zachował się w całości, z dwiema płytami, o różnej grubości. Po drugie - jest nietypowy w swojej budowie. Pomimo standaryzacji obiektów budowanych w latach trzydziestych XX wieku bunkier typu B1-5 (dwustrzelnicowe), czyli ten w Czechowie, różni się nawet od nich. Oprócz dwóch różnych płyt stalowych o różnej grubości, posiada bowiem drzwi przesuwne w korytarzu bunkra i inne usadowienie wyjścia awaryjnego. Prace nad rekonstrukcją będą trwały dalej. Trzeba wykonać kolejne zabezpieczenia antykorozyjne wewnątrz, zadbać o zieleń dookoła bunkra, osuszać go po ulewnych deszczach. Miłośnicy chcą rekonstruować kilka prycz w izbie pogotowia. Pracy jest więc jeszcze wiele, a chętni do pomocy mogą się zgłaszać po przez profile na Facebooku: Brama Lubuska lub Zw 4A.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze